Xohana Torres é unha autora galega que ten moito prestixio, pero que tivo bastante pouca produción, e que ademais quería ser moi anónima, non lle gustaba nada a fama. Creo que escribiu sobre todo poesía e un pouco de teatro. O Centro Dramático Galego, na súa errática traxectoria dos últimos anos, propiciada principalmente polo desleixo da Xunta, con bo criterio na miña opinión, decidiu rescatar unha das poucas obras de teatro que escribiu, titulada "Un hotel de primeira sobre o río".
A escolla do equipo artístico foi algo arriscada, polo que parece. A dramaturxia foi a cargo de Gonçalo Guerreiro e María Torres, ou sexa, Elefante Elegante, grupo coruñés principalmente dedicado a teatro infantil, pero que tamén fan teatro para adultos. Cando é así, creo que son sempre espectáculos moi visuais e coloridos, e agradécese moito, como foi neste caso. O elenco está formado por sete actores e actrices bastante descoñecidos (eu creo que non coñecía a ningún): Iván Davila, Raquel Espada, Sofía Espiñeira, Merche Pérez, Nicolás Otero, Pablo Sánchez e Lidia Veiga.
A historia, aparentemente, é ben simple, aínda que teño a sensación de que nesta montaxe se simplificou aínda máis para deixar sitio ao colorido e o movemento típico dos dramaturgos. Ruth é unha muller que vive nun val no que uns especuladores queren forrarse facendo complexos turísticos de luxo. Ela négase a vender, e aparecen varios personaxes que van axudala nas súas conviccións ou contradicilas. Por exemplo, uns sobriños, fillos da súa irmá que vivía en Alemaña e que xa morreu, e que era copropietaria dos terreos.
Pero xa digo, a trama semella como secundaria e bastante fácil de seguir, e o foco semella estar posto nas curiosas "coreografías" e atuendos dos outros seis actores, que ás veces saen de cor celeste, ás veces de verde, ás veces de vermello, e fan cousas ben curiosas no escenario. Pero entendo que xente que ten máis atracción polo teatro máis tradicional, con diálogos ben construídos que expliquen a historia en detalle, puidera sentirse incómoda ou desagradarlle a proposta. A min non me desagradou.
Cando se cumpren 95 anos da creación da novela "O porco de pé" por parte de Vicente Risco, a compañía Producións Teatrais Excéntricas atrévese a facer unha versión teatral da mesma. Pero esta compañía resulta moi fiable. Texto de Pepe Sendón, dirección de Quico Cadaval e elenco formado por Víctor Mosqueira, Evaristo Calvo e Patricia Vázquez. Que podía saír mal? Os tres actores están moi ben, pero hai que recoñecer que Víctor Mosqueira, que fai os papeis duais de home-cocho e ten que pasar dun rexistro a outro en cuestión de décimas de segundo, destaca especialmente.
A novela e a obra fala do ambiente caciquil do Ourense de comezos do século XX. Vendo algunhas estrañas cousas que pasan por alí (cando escribo estas liñas, están sendo as eleccións municipais, que tamén teñen moita presenza na obra), semella que a obra segue sendo moi actual.
Entre os tres actores representan os seguintes papeis: Madame Blavatski, o Elocuente Pregoeiro, o Porco Celidonio, Baldomero García, o Alfaite Nogueira, Dona Nicasia, O Doutor Alveiros, os cabezas parlantes Outeiriño e Forcadela, o Advogado Barbeito, Lolita Piné, os Siameses de Ventosela, Suso e Clodomiro, o Conde, a Venus Victrix, as Criaturas Soñadas (o Anarquista, a Porca Vingativa, o Niilista, a Fascistoide, o Matachin Bolchevique) a Tenista Celidonia, Miguel Primo de Rivera, a Muller-Araña, o Demo e xentes que van á homenaxe a Don Celidonio. Esta listaxe atopeina na descrición do vídeo da obra en Youtube, obviamente eu sería totalmente incapaz de reproducila, algúns non sei nin sequera quen son. A obra é tan dinámica que están saíndo continuamente personaxes novos que enriquecen a trama.
Pois como dicíamos, o ciclo de cine clásico da 2 trata este mes de películas estadounidenses de catástrofes. Tivemos avións, edificios, e agora tocaba un barco. Lembrade que a gran estrela desta época foi o produtor Irwin Allen, que estaba especializado nese tipo de temáticas, gloria que pouco lle durou.
"A aventura do Poseidón" foi dirixida en 1972 por Ronald Neame. O reparto é bastante coral, aínda que se cadra ten algo máis de protagonismo Gene Hackman, o machirulo que salva a máis xente. Entre os demais, o elenco non está mal, ten a Ernest Borgnine, Red Buttons, Shelley Winters, Stella Stevens, Leslie Nielsen e Roddy McDowall, por dicir aos que máis coñecidos poden resultar agora, 50 anos despois.
Como habitualmente neste tipo de películas, a historia non ten demasiada chicha. Un transatlántico que vai polo Mediterráneo (aos estadounidenses estas cousas non lles pasan nas súas augas, vaia) é embestido por unha onde xigante dun tsunami. Como resultado diso, volva e queda coa quilla para arriba. Un pequeno grupo toma a decisión de seguir a un impetuoso sacerdote novo con moito caracter, para ir ascendendo na estrutura do barco e chegar así á zona das hélices, xa que supostamente alí o casco do barco é moito máis fino que no resto. Efectivamente, chega ata alí un grupo de só 5-6 persoas, que son rescatadas polas forzas italianas ou gregas.
Pero tamén como sucede sempre nestas tramas, hai múltiples intrahistorias que trufan a película. Por exemplo, o transatlántico está xa obsoleto e vai a Grecia para o seu desguace no seu último traxecto público. E o representante dos armadores está metendo presión para que o barco vaia a toda máquina. Iso e non levar lastre fai que a embestida da onda o volque, cousa que non tiña por que suceder, polo visto.
O sacerdote que lidera o grupo que se salva é moi enérxico debido á súa xuventude e ten moitos conflitos previos con outro sacerdote máis vello. Vai un matrimonio formado por un policía e unha ex-prostituta que o marido "sacou da rúa". Tamén vai outro matrimonio que van a Israel para ver por primeira vez ao seu neto. Unha rapaza que cantaba na orquestra do barco perdeu a todo o seu grupo, incluído o seu querido irmán, no impacto inicial. Hai un vello solteirón polo medio. Dous irmáns, o máis pequeno deles un rapaciño que sabe a estrutura do barco de memoria, e que dá a idea de subir ata as hélices. E a súa irmá maior semella estar namorando do sacerdote xoven.
Por certo, non o dixen antes, todo isto sucede na emotiva noite de Aninovo.
Había xa varios anos que oíra falar desta banda e tiña ganas de vela actuar en directo. Supostamente son un grupo de folk que canta en galego, o seu nome é claramente español e o grupo está (máis ben estaba) radicado en Alemaña. Vaia, un lío!! O outro día fun velos á Sala Garufa e xa me fixen unha idea mellor do que significa este proxecto musical.
O grupo foi fundado e é liderado polo galego Pablo Caamiña Ursusson. Comezaron hai uns quince anos e creo que xa o fundou cando estaba en Leipzig. Polo que dixo durante o concerto, semella que foi máis ben un exilio voluntario, non obrigado por ningunha razón concreta. Alí rodeouse de músicos variados aos que convenceu do seu proxecto musical. O seu camarada principal é o alemán Georg "Xurxo" Börner. Tanto é así que xa deixaron Alemaña e afincáronse nalgún lugar da provincia da Coruña (algo me dixeron, pero prefiro non revelalo), e seguen os dous xuntos no grupo. O outro día tocaron acompañados por un violonchelista e un clarinetista (presentáronos brevemente ao final, pero non lembro os seus nomes).
O seu estilo supostamente é "neofolk" (xuraría que nunca vira esa palabra) cantado en galego. Non sei, a min deume a sensación de ser case como folk americano, moi semellante á música de cantautor, pero con instrumentos máis tradicionais europeos. Canta sempre Pablo normalmente acompañándose da súa guitarra acústica. Xurxo toca a nickelharpa (se non sabedes o que é mirádeo en Internet, pero vén sendo algo así como unha mestura de violín e zanfona). E xa dixen antes que no concerto do outro día tamén había un clarinete e un violonchelo. Só nun par de ocasións, Pablo non cantaba, deixaba a guitarra e collía a zanfona, e cada vez que o fixo, tocaron seguidas un par de pezas instrumentais.
A música do grupo resulta agradable pero é tremendamente lenta. Dígoo porque no folk é relativamente habitual que teñan máis presenza os ritmos rápidos que os lentos. As cancións nas que cantaba Pablo eran moi lentas, todas sen excepción. E o que é peor para min, parecéronme todas moi semellantes, fíxoseme un concerto moi monótono. As cancións máis movidas e que, se non me engano, provocaron as maiores ovacións, foron esas que xa mencionei, instrumentais con Pablo á zanfona. O grupo debería tomar nota dese detalle, pero seguro que xa o fixo.
Recoñezo que ao traducir os títulos de películas ao galego partindo dende o castelán (feo vicio que debería abandonar) ás veces quedan algo insulsos. Esta película, que seguro que coñecemos todos, tivo o título orixinal de "Towering Inferno". En Hispanoamérica chamárona "Inferno na torre" (bastante ben) e en España descolgáronse cun delirante "El coloso en llamas", moi poético pero xa algo máis desviado. Botábana hai unhas semanas no ciclo de cine clásico da 2, que este mes é cine estadounidense de catástrofes.
Foi dirixida por John Guillermin en 1974 e o elenco estaba encabezado por Paul Newman e Steve McQueen, cunha rivalidade laboral considerable, xa que cobraron exactamente o mesmo, e tamén na pantalla. Despois, xa en papeis secundarios, aparecen William Holden, Faye Dunaway, Fred Astaire, Susan Blakely, Richard Chamberlain, O. J. Simpson, Robert Vaughn, Robert Wagner, e Jennifer Jones. É importante resaltar que o produtor foi Irwin Allen, especialista neste cine de catástrofes.
A historia non ten moita chicha. En San Francisco vaise inaugurar o rañaceos máis alto do mundo, con case 140 andares, e vai haber unha festa no último andar. Cando están aplicando toda a potencia para iluminar o edificio enteiro, xurde un incendio nunha sala de máquinas intermedia, e o incendio esténdese axiña en todas direccións. As persoas que asistían á festa perden toda posibilidade de saír, xa que o sistema eléctrico falla e o fume enche as escaleiras de todo o edificio. Hai que idear algunha fora de saír. Inténtanno pousando helicóptero na azotea, pero vai moito vento e hai un accidente. Dende un edificio cercano, obviamente máis baixo, botan un cable sobre o que irá unha pequena cabina que permite salvar a varias persoas, ata que un insensato con moitas ganas de saír provoca que rompa o cable e el caia ao baleiro. Finalmente fan estoupar uns xigantescos depósitos de auga que hai no alto do edificio. Eso apaga todos os lumes que estaban activos, pero a fabulosa corrente de auga tamén mata a algunhas persoas.
Esa é a historia xeral, polo medio hai moitas intrahistorias. Os dous heroes principais da operación antiincendios son o arquitecto do edificio e o xefe de bombeiros, que a pesar da aparente rivalidade machirula, acaban colaborando con fluidez. O incendio foi provocado porque o construtor quería aforrar costes, e díxollo ao seu xenro, que era o contratista dos materiais, e el aforrou e os cables eléctricos non eran da mellor calidade. E despois hai todo tipo de situación, amores, amantes, timadores, senadores, e demais fauna estadounidense.
Xa hai varias décadas (25-30 anos facilmente) que sei da existencia dunha compañía galega de teatro chamada Fulano, Mengano e Citano. Vin algunha obra deles e algún deles (Manuel Pombal) tivo unha certa presenza na TVG, pero xa digo, moi nos inicios, así que seguramente falamos dos anos 90. Hai unhas semanas viñan actuar ao Fórum Metropolitano da Coruña, e a proposta temática semellaba atractiva, así que me animei a ir. Teñen un Facebook e nalgún artigo dun xornal vin que a compañía está formada por catro actores: Manuel Botana, Suso Pando, Marcos Alonso e Manuel Pombal. Pero a min paréceme un pouco raro. Nesta obra actúan tres, en todas as fotos aparecen tres, e de feito, creo que o nome da compañía tamén fai referencia a que son tres.
Esta vez viñan coa obra "A louca historia de Galicia", na que se propoñían contar varios miles de anos de historia desta zona do planeta facendo multitude de personaxes entre os tres. Non ía eu con moi altas expectativas, pero recoñezo que o pasei bastante ben, e o público opinou o mesmo, porque ovacionou efusivamente ao final. Sospeito que parte da culpa foi do último sketch, no que se falou da terna de partidos políticos PP, PSOE e BNG na época de bipartito, co ocaso de Fraga e a irrupción de Feijoo.
O único vídeo que atopei en Youtube (se cadra hai máis, pero non fun quen de atopalos nunha busca rápida) desta compañía é dunha obra anterior. Éche o que hai.
Como xa saberedes moitos de vós, porque se está comentando bastante, este ano cúmprense 50 anos da morte de Picasso. A Coruña foi unha das cidades onde viviu (xunto con Málaga, Barcelona, París e supoño que algunha máis de Francia). Só o fixo durante 4 anos, dende os 10 ata os 14, aproveitando que o seu pai era profesor na Escola de Belas Artes da cidade, e que el era alumno da mesma. Pero algunha xente di que eses anos foron esenciais, xa que foi cando decidiu que quería dedicarse á pintura, e que aquí perfeccionou a súa técnica de debuxo, que xa era moi depurada.
Si, pola cidade e nalgúns dos xornais da cidade (sobre todo aquel máis veterano) hai pegadas do paso de Picasso pola Coruña. Parece que xa fixo ou deixou aquí algunha mostra de que podía ter moito talento. Pero levouse todo con el, e hai fotos nas que se lle ve pintando algúns dos famosos cadros posteriores, e na parede ou nalgún moble vense algunhas das obras menores que pintou aquí. Polo tanto, parece que as levou sempre consigo, conservounas e as tiña en boa estima.
No Museo de Belas Artes pode verse ata finais de xuño a exposición "Picasso: branco no recordo azul", que intenta recrear como foi aquela época da súa vida, e que pegada deixou na súa obra posterior o seu paso pola cidade. Está dividida en dez seccións que abordan diferentes aspectos desta perspectiva. Por exemplo, unha das que me sorprendeu foi a sección que fala da súa faceta de escritor, que eu descoñecía por completo. O título da exposición está tomado dun verso dun dos seus poemas. Poemas que, por certo, non me pareceron moi inspirados, pero como eu non conecto moi ben con ese arte, se cadra si teñen moito valor.
Hai uns días, no espazo de cine clásico da 2, comezaron a botar un ciclo de "cine estadounidense de catástrofes". Como xa me leríades antes neste blog, considero que Estados Unidos é un país de chalados. E nos anos 70, por algunha razón que non consigo entender, comezaron a facer películas sobre atentados, grandes accidentes, incendios, etc. Nas vindeiras semanas leredes varios artigos sobre iso. Un dos subxéneros que máis explotaron foi o de catástrofes aéreas. Como mínimo, houbo catro películas nesa serie, e mira ti, son todas desa década, despois xa se lles pasou a tontería. Imos falar hoxe do comezo da saga.
"Aeroporto" foi dirixida en 1970 por George Seaton e Henry Hathaway (este só dirixiu as esceas da tormenta de neve). Os papeis principais foron protagonizados por Burt Lancaster, Dean Martin, Jean Seberg, Jacqueline Bisset, George Kennedy, Helen Hayes e Van Heflin. Por certo, a película foi rodada no aeroporto de Minneapolis simulando un suposto "Aeroporto Lincoln" na área de Chicago.
A trama é relativamente complexa nas relacións entre os diferentes personaxes, pero bastante simple na historia "catastrófica". Na parte catastrófica, hai unha tormenta de neve no aeroporto. Aínda que numeran as pistas de forma algo estraña, polo que parece, só hai dúas pistas operativas. Se os avións engalan ou aterran por unha delas, hai protestas dos veciños da zona pola pegada sonora. Ou sexa, que o ideal sería facelo na outra, pero mira ti por onde, na primeira escea da película, e debido á nevada, un avión que acaba de aterrar patina e o tren de aterraxe queda enterrado na neve, ocupando parte desa pista. Así que parte da película trata dos mecánicos de terra do aeroporto intentando mover o avión uns poucos metros para diante, para así conseguir que a pista volva estar operativa. Obviamente, algo que podería parecer moi simple é adornado para facernos entender que é unha operación de alto risco para a aeronave.
Se nos fixamos nas relacións entre personaxes, aí xa hai moita tela:
- O director do aeroporto, que é a persoa responsable de resolver o problema, está a punto de divorciarse, e precisamente o decide a parella conxuntamente esa noite
- A irmá do director do aeroporto está casada co copiloto dun avión que acaba de saír e que vai ter un importante contratempo no voo.
- Ese copiloto vai de avaliador do piloto, así que a relación entre os dous é algo tensa, por desencontros anteriores.
- Ese copiloto, a pesar de estar casado coa irmá do director do aeroporto, está liado cunha nova e fermosa azafata dese mismo voo, que pouco antes de saír lle comunica que está embarazada.
- Nese voo, vai unha señora maior que é unha polizón de alta calidade, sabe colarse nos avións con moita pericia.
- Nese voo tamén vai un tipo que está arruinado e que, para salvar a economía da familia, non se lle ocorreu nada mellor que contratar un seguro de vida fantástico xusto antes de subir ao avión, e de subirse cunha bomba fabricada por el mesmo nunha maleta de man.
- Todo isto descúbrese cando están voando, grazas á esposa do señor suicida, e entón deciden que o avión dea a volta de forma moi suave e volva ao aeroporto en cuestión.
- Pero todo acaba descubríndose, o suicida escapa do seu asento, métese no baño e fai estoupar a bomba, que abre un bo boquete nun lateral do fuselaxe, ameazando con desprender a cola.
- A primeira golpeada é a azafata que estaba liada co copiloto, cuxa vida pende dun fío e dende logo a cabeza e a vista semella que van quedar tocadas.
- Debido a diferentes comentarios, o piloto acaba descubrindo a aventura dela co copiloto.
Este foi un resumo do máis gordo e complexo que pasa no avión e no aeroporto. A partir de aí, a historia trata da tensión que hai para que o avión con boquete consiga aterrar na pista que estaba semiocupada polo avión anterior, e que, nunha manobra arriscada, acaba sendo liberada uns segundos ou minutos antes de que ese outra avión chegue. Final feliz, coma sempre.
Seguimos avanzando pola Biblioteca Galega 120 da Voz de Galicia, editada por este xornal hai máis de 20 anos, e que está (toda, como é o meu caso, ou parte) en moitas casas do país. É a quenda do volume número 97, do escritor Bieito Iglesias, e titulada "Miss Ourense".
Consta de catro relatos de detectives ou novela negra, titulados "Luanda", "Miss Ourense", "A cruz de prata" e "O que enganas as iguanas". A este autor xa lle teño lido artigos variados hai tempo (creo que era na revista "Tempos novos") e sempre me chamou a atención o seu estraño vocabulario, que resulta algo desconcertante pero que se capta bastante ben polo contexto. Non sei se é un dialecto ourensán, algo da súa absoluta creación, pero dende logo, chama moito a atención.
Os catro relatos son razonablemente breves (unhas 50 páxinas cada un) pero teñen unha boa medida para desenvolver unha trama algo complexa pero avanzando axiña, así que se deixa ler con moito agrado. Os catro están protagonizados polo detective Gumersindo Nespereira. Unha cousa curiosa, que me chama moito a atención, é que o autor naceu a finais dos anos 50, esta obra publicouse a mediados dos 90 (cando o autor tiña case 40 anos), pero están ambientados a finais dos anos 60. O seu coche é un Dauphine, fala de "Perry Mason" e do Papa Pablo VI.
E tamén ten certa relevancia a orde na que veñen os relatos. O que dá título á obra completa está de segundo na lista de catro. O habitual neste tipo de casos é que sexa o primeiro ou o último, pero non un do medio. Outra curiosidade. E dende logo, "Luanda" ten que ser o primeiro de todos. Por que? Porque nese relato, o detective traba relación cunha prostituta que se chama Tina, pero que é coñecida no mundiño nocturno como "Cona eléctrica". E no resto dos relatos xa se lle chama sempre Tina, e o detective está vivindo con ela.
Hai un tempo intentamos ir ver a obra de teatro "Pirolíticos" ao Fórum Metropolitano da Coruña. Era a volta do grupo Mofa e Befa despois duns 20 anos sen actúan xuntos como compañía (si o fixeron formando parte doutras compañías máis grandes). E non foi posible porque se esgotaron as entradas. Eu achaqueino a que xa perdera aquel pulso que tiña eu para ser capaz de percibir a demanda que ían ter as diferentes propostas culturais na miña cidade. Coa pandemia houbo un parón xeralizado e a falta de práctica fíxome perder esa cualidade. E ademais, durante algún tempo (creo que agora xa se normalizou de novo a cousa), parece que "todo o mundo ía a todo". É dicir, despois de varios anos moi tristes sen ir a eventos con liberdade total, todo o mundo tiña ganas de ir incluso a eventos aos que non iría normalmente.
O caso é que vin que actuaban hai un par de semanas no Auditorio Municipal Gabriel García Márquez en Mera, no concello de Oleiros, e achegueime, a ver se había posibilidade de velos. Previamente comprobei en Internet que aínda había entradas, e alá fun. Xa era a segunda ou terceira vez que ía a ese coqueto teatro que ocupa o espazo dun antigo cuartel da Guardia Civil, aínda que non me gusta demasiado que o patio de butacas sexa completamente horizontal, sen desnivel. Como che toque un cabezón diante, non ves nada.
Pero non foi así. Pasouse ben, como estaba previsto. O título da obra non fai referencia a un tipo de fornos modernos, senón ás "pirolas", xa que é unha obra tremendamente feminista. Foi escrita por Lucía Aldao, María Lado e Clara Gayo, e dirixida por esta última. E os dous personaxes son dous homes que pretenden que os demais homes deixen o heteropatriarcado e respecten máis ás mulleres. O tema dá moito de sí, dende logo.
Hai unhas semanas, no espazo de cine clásico da 2 botaban "Zorba o grego". Non a vira nunca e, obviamente, soábame pola famosísima canción da banda sonora, que tamén ten a súa historia. Compuxeron esa fermosa canción e coreografía para a película, e automaticamente converteuse en "tradición" grega, porque cando calquera non grego pensa en música tradicional dese país, é moi probable que pense nesa canción, pero é totalmente falso. En definitiva, que lle dei unha oportunidade.
Foi dirixida en 1964 polo chipriota Michael Cacoyannis, que o fixo practicamente todo, porque tamén produciu, montou e escribiu o guión baseándose nunha novela que estaba baseada na vida dunha persoa real. O protagonismo principal foi para Anthony Quinn, e nun segundo plano estaban Alan Bates, Lila Kedrova e Irene Papas. O resto eran actores e actrices moi pouco significativos e, en moitos casos, simples habitantes da illa de Creta que participaron na rodaxe.
Debo dicir que, para min, foi unha película bastante desconcertante e incluso por momentos brutal e desagradable (breves, pero intensos). Tivo un grande éxito pero recoñezo que non deixa indiferente. Incluso dende o punto de vista de que seguramente reflexa como era a vida na illa de Creta nos anos 60, e a verdade é que dá bastante medo. Xa non só pola pobreza e as carencias, senón polo feito de que a historia semella bastante real e algunhas das cousas que pasan semellan da Idade Media. Non teño a sensación de que iso resultase moi anacrónico no lugar. Intentarei contar a trama, que non é moi doado.
Basil é un escritor británico de orixe grega que está pasando por un bloqueo creativo. E para superalo, non se lle ocorre nada mellor que desprazarse á illa de Creta, onde o seu pai tiña unhas terras, que incluían unha vella mina que deixou de usarse. A súa idea é volver a abrila, porque cre que aínda pode funcionar, cambiar de vida, e a ver se así recupera a compañía das musas. A min este comezo xa me parece algo disparatado, pero vaia, pode ser. O feito de que este Basil non teña nin idea de minería semella un aspecto menor, pero para min non o é.
Cando está no porto do Pireo esperando para coller un barco que o leve a Creta, hai un retraso dunhas horas debido a un temporal. E alí, nun bar no que está esperando, aparece Alexis Zorbas, un tipo que parece que serve para todo, con moito caracter, que traba amizade con el. E mira ti por onde, de minería tamén entende, e cando sabe que o outro quere reactivar unha antiga mina, nin o dubida en unirse á expedición. Flipante.
Chegan a Creta e o panorama é desolador (para min, para eles parece que non). A pobreza é terrible. A poboación da aldea, ao saber para que veñen, recíbeos con entusiasmo por ser unha fonte económica coa que non contaban. Coñecen inmediatamente aos persoeiros máis singulares da aldea, que son basicamente dúas mulleres. Madame Hortense é unha vella viúva francesa que ten unha pensión bastante cutre á que chama "Hotel Ritz". Zorba intenta que Basil se líe con ela pero como este pasa bastante (en xeral, este tipo é bastante inseguro e dubitativo), decide liarse el mesmo, con certo éxito. A outra muller é "A Viúiva", unha deslumbrante Irene Papas á que lle morreu o marido e que é desexada por todos os homes da zona, pero ela os despreza a todos, especialmente a un rapaz novo que está toliño por ela. Claro, así non se fan amigos.
Intentan reactivar a mina, pero vese que é moi perigoso, que as estruturas de madeira están moi deterioradas e hai que cambiar todas as vigas, pero non saben como. Resulta que a mina, que está na costa, está xunto a un monte cun inmenso bosque que pertence a un mosteiro. Zorba ten a xenial idea de convencer aos monxes de que lle vendan a madeira (embebédaos e consegue o seu propósito) e quere montar unha grandiosa estrutura, similar a un funicular, para baixar a madeira do monte.
Pero claro, iso require unha gran inversión, e Basil dálle todos os seus cartos a Zorba para que vaia á cidade máis cercana a comprar todo o material. Zorba aproveita ese caudal de cartos para ir a un cabaret, namorar dunha xoven bailarina e perder o tempo con estupideces parecidas. E o malo non é iso, senón que lle escribe cartas a Basil dicíndolle que o está facendo (xa vos dixen que esta historia é moi desconcertante). Cando volve, ademais da bronca de Basil, por un certo malentendido, Zorba ten que casar con Madame Hortense, e acepta sen problemas.
Pouco despois morren as dúas mulleres. Madame Hortense morre de neumonía, e ás mesmas mulleres da aldea que a estaban velando nos últimos momentos, desvalixan a casa en canto morre. O rapaciño que estaba namorado da viúva afógase no mar (supostamente un suicidio por amor), e a viúva intenta asistir ao funeral. Pero o resto da aldea négalle a entrada, e despois dunha situación moi tensa, o pai do rapaciño acaba matando á viúva, diante de toda a xente. E ninguén pode nin quere evitalo. Só o intentaron Basil e Zorba, e case o conseguen, pero non foi suficiente. Aparte de ser a escena máis brutal (obviamente, a morte en si non se ve, só se intúe, agora si se verían normalmente), a resignación da xente ante tal feito paréceme moi flipante.
Ao final montan a estrutura que propoñía Zorba, entre unha gran festa, pero é un auténtico desastre, e vense todo abaixo, porque os troncos que baixaban pola estrutura collían tal velocidade, que cando chegaban abaixo era imposible paralos e deterioraban o armazón completo. A película remata co frío e inexpresivo Basil rindo e pedíndolle a Zorba que lle ensine a bailar o famoso "sirtaki", que é a imaxe e o son da película.
Este artigo non trata sobre un veterano adestrador holandés de fútbol senón sobre un novo festival de música que acaba de crearse na Coruña (vaia, creo que estiven nalgunha das sesións da súa primeira edición, polo que oín). O festival chámase "Vangal" porque pretende convocar á vangarda da música galega, e semella que en galego.
Eu xa teño unha idade, e actualmente non me gustan nada os festivais (e moito menos co nivel da música actual), pero este ten unhas condicións que mo fan máis ou menos aceptable. O tipo de música pode interesarme, polo menos en parte, é gratuíto (non é moi relevante para min), celébrase no patio da Fundación Luís Seoane (lugar pequeno pero moi acolledor), e as xornadas non son eternas, senón que só había un par de concertos cada día, durante os tres seráns dunha fin de semana. Todo iso sucede na cidade na que vivo, polo tanto non cambia demasiado as miñas rutinas. De feito, puiden ter ido máis días pero interesábame especialmente o da última xornada.
O venres tocaba Faia Díaz primeiro e Teresa Ferreiro despois. Faia Díaz téñoa visto en De Vacas e tamén escoitei cancións do disco en solitario que sacou, que non me gustou demasiado. Teresa Ferreiro non sei quen é, pero xuraría que lin que é unha DJ que mestura música tradicional con latinoamericana, e que tamén pinta, porque durante a fin de semana había unha exposición e venta dos seus cadros no lugar de celebración do festival. Ese día non puiden asistir.
O sábado tocaban Laura Lamontagne & Picoamperio e despois Mounqup. De Laura Lamontagne & Picoamperio teño visto algún vídeo para ver o que fan, porque sabía que tocaban as cantigas medievais con ritmos electrónicos, e non me convenceu demasiado, pero haberá que darlles algunha oportunidade máis. A Mounqup xa a vin actuar en directo algunha vez e non me convence nada o que fai, seguro que ten moito mérito, pero a min non me gusta. Ese día tampouco puiden asistir.
Si puiden asistir o domingo. Tocaba primeiro Sheila Patricia, unha cantautora que mestura canto tradicional con algo de electrónica. Estaba acompañada por dous músicos, un que parecía centrarse máis en percusión tradicional, e outro que xa tocaba guitarra e bases pregravadas, aparentemente. Estivo ben, pero tampouco me apaixoou.
Pero o grupo que máis ganas tiña de ver eran as Fillas de Casandra, formado por María Soa e Sara Faro. Unha mestura de canto tradicional con ritmos electrónicos, e unha mensaxe moi feminista e bailable. O seu primeiro disco, recén publicado, titúlase "Acrópole" e fai reivindicacións feministas baseándose principalmente en figuras femininas da mitoloxía grega como Lisístrata, Antígona, Pandora, Eco, etc. Era o último concerto e notei como entraba un bo feixe de xente nova (algunhas ex-alumnas miñas) que viñan exclusivamente para este concerto, e que nalgunhas ocasións poñíanse a bailar como se estiveran en trance (eu non, obviamente, coa miña habitual sobriedade). Alguén que parece saber do tema díxome que van ser as seguintes Tanxugueiras.
Se non me engano, a única publicación da sección "Contacontos" que hai neste blog foi a que subín o ano pasado cando asistín á edición de 2022 do festival de narración oral "Falando a boca chea", que se celebra dende hai uns anos no Fórum Metropolitano da Coruña. Pois o segundo artigo desta sección vai falar sobre a edición de 2023 dese mesmo festival. Acabo de ler a publicación de hai un ano, para ver se había moitas similitudes ou diferenzas.
En xeral, a organización do certame segue sendo a mesma. Dura catro días, dende o mércores ata o sábado. Hai sesións gratuítas a media tarde no vestíbulo, máis ben dirixidas a público infantil, e sesións de pago pola noite no auditorio, dirixidas xa a público adulto. Acabo de comprobar que das sesións de público adulto (as únicas ás que vou) houbo bastante cambio dun ano para outro, pero non total. De feito, a única sesión á que non fun este ano foi a que se repetía do ano anterior.
O mércores actuaba Celso Fernández Sanmartín. Xa o vin actuar catro ou cinco veces, pero non me importaba repetir, porque me gusta moito. Sempre leva unha pandeireta e canta algunhas cantigas populares. É a parte que menos me gusta do seu espectáculo (despois entenderedes por que digo isto) pero no resto pásoo tan ben, que compensa de sobra.
O xoves contaba Cándido Pazó. Xa perdín a conta das veces que o vin actuar, non creo que baixen de dez. Ségueme gustando, e non me aburre, pero eu xuraría que esta vez o vin algo menos áxil e lúcido que outras veces, e iso que non me soaban as historias que contou (vinno tantas veces, que algunha historia xa lla escoitei en varias ocasións, pero esta vez non foi así). Xa pasa dos 60 anos, e se cadra a idade xa vai pesando, non o sei.
O venres actuaba María da Pontragha, a única que repetía do ano pasado. Precisamente o ano pasado fun vela por primeira vez. Non me desagradou pero tampouco me chamou demasiado a atención. Igual que Celso, de cando en vez toca unha cantiga á pandeireta, porque é cantareira. De novo, é a parte que menos me interesa, pero a outra parte non me deslumbra tanto como con Celso, así que este ano decidín non ir vela, teño que descansala máis e ter máis ganas de vela a próxima vez.
O sábado había outra novidade, un contacontos ao que non vira nunca, Caxoto. O pouco que sabía del é que era o socio do chorado Pedro Brandariz, e que principalmente se dedica á animación para nenos. Pero polo visto, tamén fai contadas para adultos, e a iso veu. Xa deixou claro nada máis comezar que a súa contada dese día ía centrarse en contos eróticos ou sensuais. Estivo ben pero tampouco me deslumbrou, pero polo menos foi unha voz e un estilo diferentes aos habituais.
Hai uns meses vin nunha plataforma de "streaming" a película "O Rei da Comedia", unha parodia da vida de Jerry Lewis, ou algo semellante (estará un pouco máis abaixo neste blog). No artigo xa comentei que, cando era pequeno, gustábame bastante Jerry Lewis, aínda que obviamente non debín ver moitas películas del. E cando vin "O Rei da Comedia" quedei moi perplexo porque iso non era o que eu lembraba das súas películas. O que eu lembraba era o que vin hai unhas semanas no espazo de cine clásico da 2: "O profesor chiflado".
Foi dirixida e producida polo propio Jerry Lewis. No resto do elenco, a única que lle fixo algo de sombra foi Stella Stevens. A verdade é que eu lembraba esta película como algo máis banal, pero despois de ver e ler varias cousas, semella que a historia tiña bastante máis chicha da que eu lle asignaba na infancia, como é lóxico. Aparte de ser unha versión moderna de adaptada de "Doctor Jekyll e Mr. Hyde", parece que tamén é unha crítica mordaz a personaxes de Hollywood como Dean Martin, que era gran amigo de Jerry Lewis pero que se enemistaron, e o guaperas desta película está inspirado en Martin.
A historia é simple. Julius Kelp é un profesor de química da universidade, bastante enclenque e torpe, que está namorado dunha moi atractiva alumna, igual que lle pasa a moitos alumnos. Ante as humillacións dos alumnos máis fortachóns, intenta facerse máis robusto indo ao ximnasio, pero ante o evidente fracaso, ponse a investigar nos seus coñecementos químicos, para dar cunha poción ou beberaxe que lle convirta nunha persoa diferente. Con certos atrancos, si que consegue ter éxito nese proceso, e despois de tomar esa poción e durante unhas horas, convértese en Buddy Love, un guaperas presumido que atrae a todos os homes e mulleres.
En Semana Santa seguín explorando esa pequena colección que publicou A Voz de Galicia hai varias décadas (tiñan ese hábito por aqueles anos), conformada por clásicos universais traducidos ao galego. Esa colección estivo durmindo na miña biblioteca durante anos, e hai pouco lembrei que estaba por aí (téñoa algo oculta por outros libros). Estou indo primeiro a polos que parecen máis grosos e estou levando grandes decepcións: "Vermello e negro", "Na busca do tempo perdido".... E agora era a quenda do "Fausto".
É unha obra principalmente dramática (hai algún breve fragmento en prosa) escrita por Johann Wolfgang von Goethe a comezos do século XIX. Polo visto, Goethe naceu a mediados do século XVIII e morreu en 1832. A primeira parte desta obra xa comezou a escribila no século XVIII, e dedicoulle bastante tempo, pero por algunha razón, esa primeira parte non foi publicada ata 1808. Nos últimos anos da vida do autor dedicoulle moito tempo á segunda parte, que foi publicada en 1832 de forma póstuma. Case toda a obra é en verso rimado, e a tradución feita por Lois Tobío non consegue manter a rima case en ningún momento. Iso non é unha crítica ao magnífico tradutor, obviamente, senón unha proba da dificultade do seu reto. Lois Tobío foi seguramente o primeiro tradutor do alemán ao galego.
Por certo, os personaxes principais, polo visto, son típicos do folklore alemán. Fausto é un personaxe do que xa falaron máis autores, e semella lixeiramente inspirado nun alquimista da Idade Media. E Mefistófeles é unha versión local do diaño, que non se sabe exactamente se é o diaño mesmo ou un dos seus servidores, pero xa nos imaxinamos as súas capacidades.
A primeira parte céntrase no pacto entre Fausto e Mefistófeles que xa nos debería soar. Fausto é un sabio que pretende sabelo todo, e cando é consciente de que non é posible, cae nunha crise. Coñece a Mefistófeles, quen lle ofrece axudalo a cumprir todos os desexos nesta vida, se a cambio Fausto lle fai de servente na outra vida. Fausto acepta o trato. Polo medio, Fausto aínda namora dunha muller chamada Margarita, pero o seu amor non chega moito máis alá, porque ao final, eran persoas complicadas e estaban liados en asuntos algo turbios e complexos. Como é típico do romanticismo alemán, ao final acaban morrendo todos, por unhas cousas ou por outras.
Como era previsible, a segunda parte trata da parte da historia unha vez morto Fausto. Pero non ten absolutamente nada que ver coa primeira. Son unha sucesión de actos nos que andan en tratos co emperador alemán, nos que visitan a Grecia Clásica e traban contacto coa fermosa Helena (de Troia). Todo moi alegórico e, case sempre, tratando da antigüidade clásica. Só nos últimos versos volve aparecer Margarita, moi brevemente, como despedida da obra.
Insufrible. Non sei que pasa, pero estame costando moito tragar obras que están consideradas clásicas, e que marcaron supostamente a referencia para a literatura que veu despois. Pero con esta concretamente sufrín un atranco tremendo. Nin o feito de ser unha obra de teatro, con diálogos continuos, a fixo máis abordable. A linguaxe é tan alegórica que me resultou imposible conectar coa historia. Menos mal que o meu amor pola literatura é infinito....
A outra película que vin no domingo de resurrección e que aínda non vira foi "A túnica sagrada". Polo menos esta non é unha historia bíblica pura, senón unha ficción inventada ao redor dalgúns dos personaxes principais, pero con algo de creatividade.
"A túnica sagrada" foi dirixida en 1953 por Henry Koster. O papel principal foi para Richard Burton, pero estaba moi ben acompañado por Jean Simmons, Victor Mature, Michael Rennie e Jay Robinson. Teoricamente, Richard Burton é unha garantía total, pero eu xuraría que non foi a mellor actuación que lle vin.
Marcelo é un tribuno romano. Non se leva nada ben con Calígula (que aínda non é emperador, pero o será pronto), entre outras cousas, porque están namorados da mesma muller, chamada Diana. Así que Calígula move os fíos para conseguir mandalo a Xudea, que é o peor destino imaxinable para un militar. Marcelo chega a Xudea xusto no momento no que van crucificar a Xesucristo, que xa hai que ter puntería.
En definitiva, Marcelo é xusto o xefe dos militares romanos que organizan a crucifixión de Xesucristo, pero vaia, con el non vai demasiado a cousa, pasa bastante do tema. Cando os están crucificando, el e os seus militares, que están xogando aos dados, xóganse a túnica de Xesucristo, e gánaa el. E mira ti por onde, ten que darlle uso axiña porque xurde unha fabulosa treboada de non sei onde. Pero cando se pon a túnica para taparse da chuvia, parece volverse tolo.
Volve a Roma para render contas (ainda que alí xa todos saben o que sucedeu), e mándanlle volver para recuperar esa túnica e para espiar a eses novos cristiáns, que semellan perigosos. Unha vez alí descubre que o que lle provocaba a túnica eran remordementos pola morte de Xesucristo, e únese aos cristiáns. Volve chamalo Calígula pero Marcelo non renega do cristianismo, así que el e Diana son condenados a morte, pero acollen o martirio con alegría.
Como curiosidade, diremos que nesta película apenas se ve a Xesucristo. E se non lembro mal, nunca se lle ve tan de cerca que se lle recoñeza a cara ao actor que fixo ese papel.
Como xa teño contado aquí algunha vez, as grandes películas bíblicas dos anos 50 e 60 non me desagradan en absoluto. Entre que as historias son interesantes e os personaxes e o diálogos tamén, a pouco que as colla un bo artesán cinematográfico, o resultado é moi reseñable. Nesta última Semana Santa, creo que foi o domingo (de resurrección, creo que se chama) nun mesmo canal botaban dúas das importantes que me faltaban por ver, así que non o dubidei.
Esta película foi dirixida en 1965 por George Stevens, aínda que parece que nalgunhas escenas encargáronse da dirección David Lean e Jean Negulesco. O reparto é magnífico, aínda que ten algo de trampa. Max von Sydow como Xesús, acompañado de, entre outros, Dorothy McGuire, Charlton Heston, Claude Rains, José Ferrer, Telly Savalas, Angela Lansbury (iso din os créditos, eu non lembro tela visto), Martin Landau, Donald Pleasence, Sidney Poitier (nun papel estelar pero moi breve), Roddy McDowall, John Wayne (case irrecoñecible e non sei se di algunha frase). A película dura 3 horas e, nalgunha das versións, máis de 4, como debe ser ante unha historia tan grandiosa.
Pois nada, non fai falla que vos diga de que vai. Todo moi grandioso, película moi longa, moitos medios, boas interpretacións, pero creo que se lles foi un pouco das mans.
