Hai pouco fun mercar un pack de DVDs que conteñen as sete últimas películas dirixidas por Stanley Kubrick. Aínda que non me apaixoan todas as súas películas (tampouco fixo tantas, sobre 12 ou 13), nese conxunto de sete hai moitas que son moi boas. En calquera caso, a principal razón era que nese lote estaba "A laranxa mecánica", que cumpre 50 anos e que, para min, é a mellor película da historia.
Foi presentada en 1971, e o protagonismo principal foi para o actor Malcolm McDowell. Hai un interesante elenco de secundarios, algúns deles saíron nalgunhas películas máis deste director nesta época, pero ningunha cara coñecida. De feito, o actor principal é recoñecido principalmente por este papel, todo o demais que fixo na súa extensa carreira que aínda dura, cando xa ten 80 anos, non eclipsa en absoluto a esta interpretación. Eu téñoo visto nalgunha serie dos últimos anos, e facíao moi ben. Pero teño a sensación de que lle van moito os papeis de malvado, ten cara de mal bicho e non teño eu moi claro que me convencera cun rexistro de boa persoa.
Moito se podería dicir tamén da música. Na miña opinión, Kubrick era un experto en música, sobre todo clásica, e sempre escollía unhas bandas sonoras espectaculares. De feito, nesta época, que foi a máis fecunda da súa carreira, na miña opinión, cando tiña corenta e pico anos, fixo "2001: Unha odisea espacial" e "Barry Lyndon", que teñen unha banda sonora primorosa, xunto con esta que hoxe nos ocupa. Pezas de Beethoven, Rossini, Purcell, e as súas interpretacións electrónicas a cargo de Walter Carlos (que se cambiou de sexo pouco despois e pasou a chamarse Wendy Carlos). E xa non digamos a aparición de "Bailando baixo a chuvia" (creo que aparece máis veces incluso que na película dese mesmo título). Teño entendido que a Kubrick lle parecía que a escena do asalto á casa do escritor lle parecía algo sosa, e estaba buscando unha canción para ambientala. McDowell púxose a cantar esa canción, porque era a única que sabía, ao director encantoulle a idea, e saíu ás carreiras para mercar os dereitos desa canción. Kubrick era así.
Esta vez non se fixeron cousas raras no tradución do título ao español, en ningunha parte do mundo. O enigma é por que elixiron ese título. E a resposta é que está baseada nunha novela dese título escrita por Anthony Burgess uns anos antes. E na novela si que se explica varias veces o título, aínda que non me dá a impresión que teña moita relevancia na historia (pero recoñezo que a novela aínda non a lin). Polo visto, o propio escritor non confiaba moito nela e esperaba que se esquecera axiña, pero o caso é que a fantástica adaptación cinematográfica, que ao escritor tamén lle encantou, impediuno. Hai algunhas diferenzas entre a novela e a película, pero non semellan moi grandes, pero un dos rasgos principais dela é a linguaxe utilizada, moi curiosa. No orixinal era unha mestura de ruso, inglés e cockney (xerga que usan as clases populares en Londres), na tradución ao español engadíuselle algo de caló.
E para min, aparte da historia, que xa me parece moi interesante de por sí, paréceme que o aspecto de deseño de escenarios e vestiario é alucinante. Acabo de ler que está considerada como unha obra distópica de ciencia-ficción (iso xa o sabía) ambientada supostamente en 1995 (iso é o que non sabía), pero coido que só se nota nalgúns detalles como o deseño ultramoderno do coche no que se move a pandilla, que só se ve ao comezo da película. O vestiario que teñen os catro rapaces da pandilla, o mobiliario dalgunhas das casas ou tendas paréceme moi atractivo e rompedor.
Tamén haberá que dicir algo da violencia da película. Efectivamente, supoño que o nivel de violencia da película, hai 50 anos, debía ser insoportable. E por esa razón, nalgúns países se prohibiu, noutros tardou uns cantos anos en exhibirse en condicións máis ou menos normais. Pero vista agora, despois de tantas décadas de creacións audiovisuais (incluso de debuxos animados) que superan con moito ese nivel de violencia, é perfectamente visible sen maiores problemas. Vaia, esa é a miña opinión.
Haberá que rematar comentando algo sobre a historia, que me parece suficientemente interesante (e a estas alturas, bastante coñecida). Alex é o líder dunha banda de catro adolescentes algo inadaptados que só se divirten pegando e violando a outras persoas. Saen unha noite de xolda e agreden a un ancián que durme a borracheira nun túnel, péganlle unha paliza a outra pandilla que estaba violando en grupo a unha rapaza, e finalmente asaltan unha casa no campo onde vive un escritor e a súa muller. Como resultado dese asalto, el queda minusválido e ela acaba morrendo algún tempo despois (isto descúbrese máis tarde na película).
Pero comezan a aparecer as desavenencias no grupo e o liderado de Alex é discutido. El consegue aplacar esas queixas aparentemente, pero é mediante a violencia, así que realmente empeora o problema. Un dos outros propón o asalto a outra casa illada, pero realmente é unha trampa para que apresen a Alex, cousa que a policía consegue sen dificultades.
Na cadea, o comportamento de Alex é exemplar, aínda que non están moi claras as razóns, e escoita falar de que se quere experimentar un novo método para rehabilitar pola vía rápida a persoas con tendencias criminais como as súas. El amosa claramente o seu interese en participar nese experimento, sobre todo se iso provoca a súa saída do cárcere. De forma bastante casual, é elixido para participar no experimento polo propio Ministro do Interior, e comezan as probas.
O que el pensaba que ía ser moi levadeiro e doado de aturar convértese nunha auténtica tortura. Amósanlle durante horas imaxes de violencia de forma que non pode evitar velas, pero o que máis lle doe é que xunto con elas poñen música de Beethoven, que é o seu principal ídolo. Despois do tratamento, déixano libre porque demóstrase que xa non soporta a violencia e que xa está domesticado.
Pero as desgrazas veñen unha detrás doutra. É recoñecido polo indixente que agrediu ao comezo da película, e todos os indixentes da zona dánlle unha malleira. Cando chega un parella de policías para salvalo, resulta que son dous dos compañeiros da antiga pandilla, que lle dan outra malleira aínda peor (parece que na rodaxe lle romperon unha costela, supoño que sen querer). E cando escapa dalí, vai pedir axuda a unha casa illada no campo, sen caer na conta que é mesma casa do escritor que asaltaron uns anos antes. El recoñece ao escritor pero non ao contrario, porque aqueles asaltos facíanos con máscaras. O escritor pertence á oposición ao goberno, e recoñece nel á vítima do terrible experimento do Ministerio do Interior, e queren utilizalo para atacar ao goberno. Pero pouco máis tarde, ao escoitarlle cantar no baño, recoñece ao líder dos asaltantes que o deixaron a el paralítico e mataron á súa muller. Ponlle música de Beethoven a todo volume e consegue que intente suicidarse tirándose pola fiestra.
Pero salva a vida por pouco, e no hospital recibe a visita do Ministro do Interior, que quere volver contar con el para atacar á oposición de novo e gañar as eleccións outra vez. Na última escena ten unha visión que lle confirma que está curado outra vez (polo visto, a novela remataba doutro xeito, pero a min o da película paréceme o final coherente).
Despois de vela 3 ou 4 veces nos últimos trinta e pico anos, sigo pensando que é a mellor película da historia. Creo que non envelleceu nada mal. E obviamente, recomendo a todo o mundo que a vexa, se non o fixo xa.
Saúdos.
