Hai unhas semanas souben que ían proxectar a película "Obaba" (nin sequera sabía que existía), baseada na novela "Obabakoak" de Bernardo Atxaga, e protagonizada pola enfeitizante Bárbara Lennie, pero secundada por outras caras ilustres do cine español. Foi máis que suficiente para decidirme a vela. Desta película xa non lembro case nada, pero iso non significa que non sexa interesante, senón que é unha historia moi estraña e difícil de explicar. E a razón principal para vela é a novela na que está baseada, da que xa non lembro apenas nada, pero sei que me fascinou cando a lin.
É unha película dirixida por Montxo Armendáriz (que sempre conta moi boas historias) en 2005, e onde o papel principal foi para Bárbara Lennie, a primeira película importante que protagonizou, cuns 20 anos. Pero tamén están Pilar López de Ayala, Eduard Fernández, Juan Diego Botto, Lluís Homar ou Mercedes Sampietro.
Pois iso, conta algunhas das historias da novela, ambientada nunha estraña aldea chamada Obaba, na que todo o mundo, en maior ou menor medida, está atada a un pasado da aldea no que sucederon estraños feitos que os condicionaron. E non vou dicir máis, porque case todas as historias están relacionadas entre sí. Dende logo, non é unha novela nin unha película cunha trama convencional, é moito máis complexo ca iso. Pero vale moito a pena.
Lembro perfectamente que cando era pequeno, o meu irmán, que ten varios anos máis ca min, faloume de algo chamado a "marabunta" e me deixou enfeitizado. Algún tempo despois vin a película (este de hoxe debeu ser o terceiro visionado, intúo) e non me desagradou, aínda que estou seguro que, daquela, me molestou que as voraces formigas tardasen tanto tempo en aparecer en escea, e que o fixesen por culpa dunha prescindible historia de suposto amor entre os protagonistas. Pero hai que recoñecer que nesta película hai dúas historias moi diferentes entre sí que apenas teñen relación entre elas, pero creo que é coñecida especialmente pola parte das formigas, aínda que a outra tamén ten algo de miga.
A película foi dirixida en 1954 por Byron Haskin (xa o dixen aquí máis veces, director moi moi interesante, especialista en efectos especiais) e no elenco destacaban claramente Charlton Heston e Eleanor Parker, o resto a grande distancia en protagonismo. Podemos lembrar o típico caos na tradución dos títulos. O orixinal podería traducirse como "A xungla núa" (que non está mal porque fai referencia a como queda a xungla cando para a praga de formigas), pero en España optaron por "Cando ruxe a marabunta" (non teño nin idea de onde saíu esa palabra nin como se dirá en inglés), e en Arxentina deixárono nun máis lacónico "Marabunta".
Vou reiterar o que dixen antes. A película ten dúas partes e temáticas claras, que apenas se tocan, e que ademais son secuenciais: na primeira parte só hai algunha breve referencia á segunda, pero moi sutil, e cando comeza a tratarse a segunda, a primeira xa case non significa nada. Ou sexa, que podería considerarse que é a sucesión de dúas mediometraxes. A primeira parte é eminentemente romántica, e non está mal, porque trata unha situación bastante peculiar (polo menos para min, os e as especialistas nesa temática ao mellor non se sorprenden tanto). Pero está claro que a chicha da película e pola que se fixo famosa é a segunda, éche o que hai.
Comecemos coa primeira parte. Un rico propietario estadounidense que ten unha inmensa facenda no norte de Brasil quere ter un fillo que herde as súas posesións. Pero como no lugar tan illado no que vive non atopa a ningunha muller do seu agrado, decide casarse por poderes cunha fermosa muller de Nova Orleans, utilizando ao irmán do rico como intermediario. Esa muller preséntase en Brasil, despois dunha longa e pesada viaxe, para exercer o seu papel. Ela pon todo da súa parte, e el non é nada desagradable, pero el está moi volcado e centrado no seu traballo, e ten un caracter absolutamente insoportable e asocial. Teñen algún chispazo pero despois duns poucos días, acaban chegando á conclusión de que aquel experimento non ten ningún sentido, e deciden (os dous) que é mellor desfacer o acordo e que ela volva á súa casa, onde será máis feliz.
Agora imos coa segunda parte. Na primeira hai só un par de sutiles referencias a ela. Xa ao comezo alguén comenta que unhas determinadas aves están facendo unha migración nada habitual nesa especie, do cal deducen que "algo" debe estar pasando no interior da xungla, pero non saben concretar que pode ser. E cando vai unha media hora de película, un personaxe secundario dille ao rico propietario que parece haber rumores de que se desatou a marabunta, unha cíclica praga de voraces formigas que arrasa a xungla cada certo tempo. Cando iso sucede, asolan todo ao seu paso e tarda anos en restaurarse o estado natural e a posible riqueza asociada a el. Obviamente, iso preocupa bastante ao forrado estadounidense, que buscaba un herdeiro da súa riqueza e agora pode quedarse sen nada.
Nese momento, a muller ía marchar de volta para a súa casa, pero xa deciden que quede, porque se a marabunta está en marcha, significa que algún dos barcos que debía coller para saír de alí xa non vai estar operativo. Que ela quede ou marche é irrelevante para o resto da historia, pero transcorre así. Polo tanto, o propietario, con algúns dos seus subalternos intenta enfrontarse á marabunta, cando todos lle din que é mellor fuxir porque é simplemente imparable. Pero el cre que efectivamente pode pararse con grandes masas de auga. E efectivamente, na parte central da súa facenda, onde ten a súa mansión, ten un pequeno encoro para organizar o regadío desa zona. Dálle ordes ao encargado dese encoro, para que o destrúa e a masa de auga arrase a marabunta cando se atope nesa zona, pero o tipo é algo lacazán, e a pesar do inminente perigo, queda durmido e é devorado polas formigas. E por suposto, non provoca a riada de auga. Cando intúen o que puido pasar, o propietario sae das poderosas murallas da súa mansión, el só, estando a piques de ser devorado pola praga, pero consegue chegar a duras penas ao encoro, o destrúe, e a masa de auga barre á marabunta. FIN.
