Zorba o grego

Hai unhas semanas, no espazo de cine clásico da 2 botaban "Zorba o grego". Non a vira nunca e, obviamente, soábame pola famosísima canción da banda sonora, que tamén ten a súa historia. Compuxeron esa fermosa canción e coreografía para a película, e automaticamente converteuse en "tradición" grega, porque cando calquera non grego pensa en música tradicional dese país, é moi probable que pense nesa canción, pero é totalmente falso. En definitiva, que lle dei unha oportunidade.

Foi dirixida en 1964 polo chipriota Michael Cacoyannis, que o fixo practicamente todo, porque tamén produciu, montou e escribiu o guión baseándose nunha novela que estaba baseada na vida dunha persoa real. O protagonismo principal foi para Anthony Quinn, e nun segundo plano estaban Alan Bates, Lila Kedrova e Irene Papas. O resto eran actores e actrices moi pouco significativos e, en moitos casos, simples habitantes da illa de Creta que participaron na rodaxe.

Debo dicir que, para min, foi unha película bastante desconcertante e incluso por momentos brutal e desagradable (breves, pero intensos). Tivo un grande éxito pero recoñezo que non deixa indiferente. Incluso dende o punto de vista de que seguramente reflexa como era a vida na illa de Creta nos anos 60, e a verdade é que dá bastante medo. Xa non só pola pobreza e as carencias, senón polo feito de que a historia semella bastante real e algunhas das cousas que pasan semellan da Idade Media. Non teño a sensación de que iso resultase moi anacrónico no lugar. Intentarei contar a trama, que non é moi doado.

Basil é un escritor británico de orixe grega que está pasando por un bloqueo creativo. E para superalo, non se lle ocorre nada mellor que desprazarse á illa de Creta, onde o seu pai tiña unhas terras, que incluían unha vella mina que deixou de usarse. A súa idea é volver a abrila, porque cre que aínda pode funcionar, cambiar de vida, e a ver se así recupera a compañía das musas. A min este comezo xa me parece algo disparatado, pero vaia, pode ser. O feito de que este Basil non teña nin idea de minería semella un aspecto menor, pero para min non o é.

Cando está no porto do Pireo esperando para coller un barco que o leve a Creta, hai un retraso dunhas horas debido a un temporal. E alí, nun bar no que está esperando, aparece Alexis Zorbas, un tipo que parece que serve para todo, con moito caracter, que traba amizade con el. E mira ti por onde, de minería tamén entende, e cando sabe que o outro quere reactivar unha antiga mina, nin o dubida en unirse á expedición. Flipante.

Chegan a Creta e o panorama é desolador (para min, para eles parece que non). A pobreza é terrible. A poboación da aldea, ao saber para que veñen, recíbeos con entusiasmo por ser unha fonte económica coa que non contaban. Coñecen inmediatamente aos persoeiros máis singulares da aldea, que son basicamente dúas mulleres. Madame Hortense é unha vella viúva francesa que ten unha pensión bastante cutre á que chama "Hotel Ritz". Zorba intenta que Basil se líe con ela pero como este pasa bastante (en xeral, este tipo é bastante inseguro e dubitativo), decide liarse el mesmo, con certo éxito. A outra muller é "A Viúiva", unha deslumbrante Irene Papas á que lle morreu o marido e que é desexada por todos os homes da zona, pero ela os despreza a todos, especialmente a un rapaz novo que está toliño por ela. Claro, así non se fan amigos.

Intentan reactivar a mina, pero vese que é moi perigoso, que as estruturas de madeira están moi deterioradas e hai que cambiar todas as vigas, pero non saben como. Resulta que a mina, que está na costa, está xunto a un monte cun inmenso bosque que pertence a un mosteiro. Zorba ten a xenial idea de convencer aos monxes de que lle vendan a madeira (embebédaos e consegue o seu propósito) e quere montar unha grandiosa estrutura, similar a un funicular, para baixar a madeira do monte.

Pero claro, iso require unha gran inversión, e Basil dálle todos os seus cartos a Zorba para que vaia á cidade máis cercana a comprar todo o material. Zorba aproveita ese caudal de cartos para ir a un cabaret, namorar dunha xoven bailarina e perder o tempo con estupideces parecidas. E o malo non é iso, senón que lle escribe cartas a Basil dicíndolle que o está facendo (xa vos dixen que esta historia é moi desconcertante). Cando volve, ademais da bronca de Basil, por un certo malentendido, Zorba ten que casar con Madame Hortense, e acepta sen problemas.

Pouco despois morren as dúas mulleres. Madame Hortense morre de neumonía, e ás mesmas mulleres da aldea que a estaban velando nos últimos momentos, desvalixan a casa en canto morre. O rapaciño que estaba namorado da viúva afógase no mar (supostamente un suicidio por amor), e a viúva intenta asistir ao funeral. Pero o resto da aldea négalle a entrada, e despois dunha situación moi tensa, o pai do rapaciño acaba matando á viúva, diante de toda a xente. E ninguén pode nin quere evitalo. Só o intentaron Basil e Zorba, e case o conseguen, pero non foi suficiente. Aparte de ser a escena máis brutal (obviamente, a morte en si non se ve, só se intúe, agora si se verían normalmente), a resignación da xente ante tal feito paréceme moi flipante.

Ao final montan a estrutura que propoñía Zorba, entre unha gran festa, pero é un auténtico desastre, e vense todo abaixo, porque os troncos que baixaban pola estrutura collían tal velocidade, que cando chegaban abaixo era imposible paralos e deterioraban o armazón completo. A película remata co frío e inexpresivo Basil rindo e pedíndolle a Zorba que lle ensine a bailar o famoso "sirtaki", que é a imaxe e o son da película.

Saúdos.