Florencio Delgado Gurriarán, Día das Letras Galegas 2022

Efectivamente, o homenaxeado co Día das Letras Galegas do ano 2022 foi Florencio Delgado Gurriarán. Figura para min (e creo que non son o único) case totalmente descoñecida ata agora, oín falar del por primeira vez hai uns 20 anos. A comezos do século XXI, cando eu xa participaba no asociacionismo cultural galego, escoitei falar dos candidatos que se presentaban para un determinado ano nesta efeméride (non sei eu, sería o ano 2004 ou 2005, por exemplo), e un deles era este Florencio. Aí souben da súa existencia, pero non sabía moito máis ca iso. Dun xeito similar escoitei falar hai tempo de Xela Arias, que foi a homenaxeada do ano pasado, que polo visto gustou moito. Así que a semana pasada estiven lendo bastante información sobre o autor, xa que saíron diferentes suplementos e publicacións en varios xornais galegos.

Naceu en Valdeorras, concretamente en Córgomo (Vilamartín de Valdeorras) en 1903. Viviu moi poucos anos na súa comarca, pero quedou profundamente unido a ela, estivo toda a vida intentando voltar, pero non o conseguiu, agás puntuais visitas nos últimos anos da súa vida. Estudou a carreira de Dereito en Castela, a guerra civil obrigouno a fuxir, pasando por Portugal, foi a Francia, volveu entrar en Cataluña para intentar axudar e volveu a Francia de novo (pero non estivo en campos de concentración franceses, coma outros, el podía permitirse saír de aí, por vínculos e posición familiar).

Acabou fuxindo para México con moitos outros exiliados españois. Alí viviu os seus case 50 restantes anos de vida, e foi o elemento principal do exilio galego e español, e da cultura galega en México. O grupo de Bos Aires era moito máis potente, sobre todo por ser moi numeroso, e o de México era moito menor, pero grazas a el aínda tivo algo de actividade, con revistas e programas de radio. Escribiu algo de todo, pero sobre destacou en poesía, no que publicou uns cantos libros, uns catro, así que a súa produción tampouco foi moi extensa, pero parece que de bastante calidade.

Nas últimas décadas da súa vida intentou volver a Valdeorras, pero finalmente foi descartado, tiña moitos vínculos familiares e sociais en México, e Valdeorras tiña moi pouca vida. Unha idea era vivir nalgunha cidade galega, como Ourense ou Vigo, e desprazarse a Valdeorras nas fins de semana, por exemplo, pero tamén iso se descartou. Finalmente morreu en 1987 en California. A súa muller, tamén filla de galegos, que era bastante máis nova ca el, aínda vive. E os seus cinco fillos e moitos netos están asentados entre México e España.

Por certo, acabo de investigar que candidaturas se presentaron para as Letras Galegas do ano 2023, e atopei as seguintes: Pura e Dora Vázquez, Antón Tovar, Prado Lameiro e Luisa Villalta. Durante o mes de xuño (creo) saberemos cal é a persoa elixida.

Saúdos.

Continente María (Casares)

Hai unhas semanas tivemos a sorte de poder entrevistar no noso programa de radio sobre cultura galega á magnífica actriz Melania Cruz. E na charla "entre bambalinas" animounos a asistir á obra de teatro "Continente María" que trata sobre a vida da actriz coruñesa (porque naceu aquí, pero pouco viviu nesta cidade) María Casares. Eu xa oíra falar desa representación e xa a tiña anotada na miña axenda cultural, pero está claro que esa referencia de Melania reforzou a idea.

Esta montaxe é unha coprodución de A Quinta do Cuadrante (a compañía formada por Melania Cruz e Tito Asorey), Ainé Producións (a produtora de Touriñán), o Centro Dramático Galego e o Concello da Coruña. Supostamente estreouse na Coruña (o pequeno vídeo que podedes ver abaixo así parece certificalo), pero eu xuraría que vin un anuncio de se ía representar en Rianxo (cuxo Concello tamén colaboraba na produción) uns días antes. Dirixida por Tito Asorey, os únicos actores en escena foron Melania Cruz e o músico Vadim Yukhnevich, que lle daba a réplica en varias ocasións, pero que basicamente cantaba (Melania tamén o facía, e nada mal) e tocaba acordeón, guitarra e sintetizador.

Non hai moito máis que dicir, faise un percorrido pola ben interesante vida de María Casares en 70 minutos. Seguro que quedaron moitas cousas fóra, pero para facerse unha boa idea é máis que suficiente. Recoñezo que, a pesar da calidade dos intérpretes e da compañía, antes de comezar a obra non tiña eu moi claro cal ía ser o resultado, porque unha actriz e un músico sós para unha historia coma esta semellaba bastante arriscado. Pero saíron moi ben do paso e conformaron unha montaxe ben xeitosa e agradable. Como sempre, hai momentos máis altos e máis baixos, pero a calidade xeral da representación é moi alta.

Saúdos.