Víctor Freixanes é un eminente intelectual que ten un papel moi destacado na cultura galega. Agora mesmo é o presidente da Real Academia Galega, pero nas décadas pasadas destacou como editor, xa que dirixiu Xerais primeiro e Galaxia despois, ou sexa, o máis granado do mundo editorial galego. Seguramente toda esa actividade fixo que a súa grande capacidade como escritor se vira mermada, as súas obras publicadas son moi poucas, aínda que algunha delas tivo un notable peso na historia da literatura galega, como "O triángulo inscrito na circunferencia". Como ademais é un eminente orador do que teño disfrutado en varias ocasións, supuxen que ler unha novela súa sería unha delicia... pero equivoqueime.
O volume número 86 da Biblioteca Galega 120 que editou a Voz de Galicia hai varias décadas é "A Cidade dos Césares", escrito por Víctor Freixanes en 1993, unha das catro novelas que escribiu, e a primeira que lin. Son case 400 páxinas (as novelas galegas teñen tendencia a ser bastante curtas), pero agora, despois de ler o libro, penso que a historia que conta, seguramente, se podería ter resumido en 100 ou 150, como moito. Claro, o barroquismo formal é exuberante, as descricións de persoas e paisaxes completísimas, a linguaxe moi rica. Pero eu non son filólogo nin lingüista, e prefiro que nas novelas "pasen cousas". Xa sei que isto resulta moi prosaico, pero éche o que hai. Hai moitas persoas que amamos a literatura porque non gusta que nos conten historias, non porque a gramática e a sintaxe sexan moi ricas.
A historia semella moi atractiva (póñovos un vídeo en castelán ao final que fala do tema). Polo visto (non sei se está baseado na realidade, pero seguramente si), a finais do século XVIII, o rei Carlos III foi convencido por alguén para mandar unha expedición ao que agora é coñecido como a Patagonia para facerse co lugar, evanxelizar, poboar aquelas terras e esquilmar todas as riquezas posibles. Despois de ler a novela non me quedou demasiado claro se as persoas que comandaban a expedición lle comunicaron á Coroa que tamén querían comprobar se existía un mítico lugar chamado "A Cidade dos Césares", que sería algo así como "El Dorado", pero na cordilleira dos Andes, entre a Patagonia e Chile. Polo que se di na novela, intúese que non lle dixeron nada á Coroa, pero si tiñan planos que lles podían permitir chegar a ese lugar, pero era como un plan secreto, que sabían moi poucas persoas.
Na novela dise que a expedición ía comandada por un tal Don Xoán De la Piedra, e parece que a maioría das persoas que ían ao seu cargo era xente moi pobre, principalmente das montañas de Galicia, que foron embaucadas na expedición coa promesa das riquezas do novo mundo. Pero en paralelo tamén se uniron á expedición outros militares andaluces que pretendían ser un segundo poder na expedición. E o vicerrei da zona, radicado en Bos Aires e Montevideo, semellaba apoiar a estes segundos e non ao primeiro. E o primeiro, tamén galego, era quen oíra falar da mítica cidade nos Andes, e supostamente tería planos e mapas para chegar a ela. Os outros o sospeitaban, e o presionaban para conquerilos.
Finalmente a zona da Patagonia onde caeron era un pedregal, absolutamente insalubre, non había riqueza ningunha, e dificilmente podían sobrevivir. Ademais as tribus indíxenas do interior eran moi belixerantes con elas e ameazaban as puxantes cidades do Río da Prata. Nun determinado momento, fixeron unha incursión cara o interior seguindo o curso do Río Negro, con moitas calamidades, pero non conseguiron atopar nada. Unha parte pequena da novela tamén trata do que pasou cen anos máis tarde, cando a xa República Arxentina conseguiu acabar coa rebeldía dos indíxenas, e a metrópole de Bos Aires puido respirar tranquila, despois de séculos de acoso.
Pois o que vos dicía, a historia pintaba tan ben, pero o desenvolvemento da historia é tan tedioso, lento, denso, que acaba resultando moi pesado. É triste recoñecer que me pensarei moito ler outra novela deste autor, ao que tratei en persoa varias veces e me parece unha persoa fantástica. Esas cousas pasan.
Saúdos.
