Gargantúa e Pantagruel

No ano 2021, a editorial Rinoceronte, na súa colección Vétera, que se encarga da tradución de textos clásicos, publicaba unha fantástica tradución ao galego do "Gargantúa e Pantagruel" de François Rabelais a cargo de Henrique Harguindey Banet, eminente catedrático de Francés que leva anos traducindo do francés para o galego. Lera xa hai moitos anos que este era unha das obras esenciais do Renacemento europeo, e decidín probar. E neste Nadal animeime a lelo.

A obra é bastante enciclopédica, así que requerirá máis explicacións. Foi publicada, máis ou menos, no segundo tercio do século XVI. Acabou sendo unha saga de cinco libros, que saíron entre o 1532 e o 1564.  Falan dunha familia de xigantes. Golagrande e Gargamela foron os pais de Gargantúa, e este foi o pai de Pantagruel. Os dous libros máis famosos (son os que veñen na edición que eu teño) son os dous primeiros, que falan sobre os dous personaxes que lle dán nome. Pero casualmente, o primeiro en ser publicado foi "Pantagruel", o personaxe máis novo de todos. E despois publicouse "Gargantúa", sobre o seu pai, aínda que en moitas edicións, como a que eu teño, a edición pon primeiro a do pai (aínda que foi a segunda en publicarse en libro). Os outros tres libros teñen títulos máis impersonais como terceiro, cuarto e quinto libro.

A temática e intencións do autor non están nada claras. Supostamente é unha novela satírica do Renacemento. Semella claro que a Rabelais non lle caían nada ben os teólogos da Sorbona (a censura fixo que comezaran a chamarlle "sofistas" nas seguintes edicións). Rabelais parece que se ganou a vida como médico, aínda que non está demasiado claro onde adquiriu a formación para dedicarse a esa profesión, pero parece que a vida eclesiástica tamén lle atraía moito. Supoño que por esa razón viñan esas críticas continuas a outras visións teolóxicas diferentes da súa.

Pero o resto non me encaixa en absoluto. Cando leo "novela satírica", penso por exemplo en Jonathan Swift, autor de "As viaxes de Gulliver" (onde casualmente tamén había xigantes, ananos e outros seres estraños). Pero esta obra que acabo de ver, na miña humilde opinión, está moi por debaixo daquela (hai varios séculos de diferenza, claro está). Esta é tremendamente soez, escatolóxica, disparatada, incluso guarra. Só hai algunhas pasaxes nas que se intúe certa brillantez intelectual do autor, no demais case poderían asinalo Andrés Pajares e Fernando Esteso.

Brillantez si que é a do tradutor, que en 350 páxinas de libro mete 850 notas ao pé para aclarar múltiples aspectos do texto, que ten moito que aclarar, non se pode negar.

Pois nada, que quixen darlle unha oportunidade, aínda que tiña certos indicios de que podía suceder algo así, pero a decepción foi considerable. Éche o que hai, ata que comezas e rematas, non sabes cal vai ser o resultado.

Saúdos.