O labirinto do fauno

Había tempo que tiña ganas de ver esta película, pero non foi posible ata onte pola noite. Como xa dixen en moitos máis casos, se non vin antes unha película española de hai case 20 anos, debe ser que moito esforzo non fixen, e así é, pero logreino por fin.

"O labirinto do fauno" é unha produción hispano mexicana dirixida por Guillermo del Toro no ano 2006. O máis destacado do elenco está formado por Ivana Baquero, Ariadna Gil, Sergi López, Doug Jones, Maribel Verdú e Álex Angulo.

Está ambientada nalgún lugar do norte de España no ano 1944. Un pequeno grupo de militares franquistas está intentando rematar cun dos últimos núcleos de guerrilleiros. Teñen unha base instalada, os militares, a carón dun muiño, e ao seu lado hai un estraño labirinto de pedra que semella abandonado. A ese lugar chega a muller do sanguinario capitán, acompañada da súa filla Ofelia, que ten pouco máis de dez anos. Esta muller xa estivera casada, pero o marido morreu, e ela casou de novo con este capitán, ao que Ofelia coñeceu por primeira vez nesta visita, e non lle gustou dende o primeiro momento (o certo é que o tipo non facía o máis mínimo por caer simpático nin ser querido, era un militar franquista, e punto).

En paralelo a todo isto (seguramente a ambientación podía ter sido outra totalmente diferente, e seguramente podería funcionar igual de ben) existe un mundo de fantasía no que facilmente entra Ofelia, moi dada a ler contos de fadas. Nada máis chegar, entra en contacto cun insecto do tipo mantis, que lle persegue. Na primeira noite revélase que ese insecto realmente é unha fada.

Lévaa ao labirinto, e ao cruzalo, chegan a un pozo profundo polo que baixan unhas escaleiras. Alí preséntase un fauno que di levar moito tempo esperando por ela. Dille que foi unha princesa que fuxiu da mansión dos seus pais, pero que todos esperan e desexan que algún día volva. Pero para facelo, debe demostrar unhas cualidades por medio da superación de tres probas. Vainas facendo, con máis ou menos atrancos, atopándose en lugares e con personaxes moi estraños. Non vou desvelar o final, pero direi que o mundo real ponse moi chungo pero o mundo de fantasía ponse moito mellor. Merece ser vista.

Saúdos.

Falando a boca chea 2024

Sempre me gusta moito asistir a este ciclo de contacontos que se celebra todos os anos a poucos minutos da miña casa, no Fórum Metropolitano, pero este ano non foi posible apenas, cadroume bastante mal.

Este ano só puiden asistir á primeira das funcións, a do mércores, na que contaba Cándido Pazó. Como digo ultimamente, gústame moito, xa perdín a conta das veces que o vin actuar (e sumei outra máis), pero xa non o vexo tan áxil nin resultón coma antes. Xa pasa claramente dos 60 anos, e supoño que a idade non perdoa. Aínda así, sempre resulta agradable asistir a unha das súas contadas.

O resto do artigo vai ser para explicar o que me perdín. Unha das visitas que máis me atraía era a segunda, a do xoves, Sole Felloza, unha contadora uruguaia que leva máis de 20 anos en Galicia contando en galego. Crucei a cidade case de punta a punta para vela, pero cheguei uns minutos tarde e o acceso ao auditorio xa estaba pechado, outra vez será. O venres viña un tal Alexandre Sá, que creo que é portugués ou brasileiro, pouco máis sei. E o sábado actuaba o meu colega Victor Grande, ao que tamén xa vin actuar unhas cantas veces, pero ese día resultábame imposible asistir.

Saúdos.

O piano

Este ano están botando no Teatro Colón da Coruña un ciclo titulado "As mellores películas da historia". É unha proxección mensual, sempre en xoves pola tarde, e a verdade é que a selección de películas non é nada mala. Antes e sobre todo despois da proxección, hai un coloquio dirixido polo crítico Javier Trigales que sempre conta cun invitado ou invitada interesante. Eu normalmente non podo ir porque na tarde dos xoves traballo, pero neste mes de abril, casualmente, a semana que botaban a película tiña o xoves libre (porque me cambiaron a reunión semanal de día). Botaban "O piano", unha película de hai tres décadas que tiña moi boa fama, pero que eu aínda non vira. A convidada foi a directora Jaione Camborda, que acaba de ganar a Concha de Ouro de San Sebastián cunha película galega, "O corno", por primeira vez na historia.

"O piano" foi dirixida pola neozelandesa Jane Campion no ano 1993. Os catro papeis principais son para Holly Hunter, Anna Paquin, Sam Neill e Harvey Keitel. É unha produción neozelandesa, australiana e francesa, que levou moitos premios (Cannes e Óscar os máis destacados). É bastante famosa a banda sonora do compositor británico Michael Nyman, esa si a coñecía eu dende hai anos.

Ada McGrath é unha muller escocesa que tivo unha filla cun pianista que desapareceu. É muda e a súa filla fai de intérprete, aínda que ela tamén leva un pequeno caderno no que escribe cando quere facerse entender. A mediados do século XIX, o pai de Ada véndea a un neozelandés, xunto co seu piano, instrumento co que ela se expresa moi ben. O traslado de Escocia a Nova Zelanda é terrible, e déixana nunha praia, onde a recolle o seu novo "propietario" e marido. O marido e os seus axudantes maoríes levan todo para a casa, agás o piano, que é moi pesado e consideran irrelevante. Pouco despois, o marido véndelle unhas terras a un veciño, Geoge Baines, que ama a música e accede a trasladar o piano á súa casa, para que Ada poida tocalo alí.

A partir de aí, prodúcese unha curiosa historia de amor entre Baines e Ada. Baines semella ter cerca cultura occidental pero tamén leva na cara pinturas maoríes, ten unha personalidade ben peculiar. O marido sospeita que hai algo entre Baines e Ada, e a cousa non acaba demasiado ben. Finalmente Ada e  a súa filla acaban volvendo para Escocia acompañadas do seu piano, aínda que con certos contratempos.

A película está ben, pero teño que recoñecer que me desconcertou bastante. Como xa teño dito aquí, eu son seguidor do romanticismo do século XIX, que gustaba de situar as historias en lugares exóticos e épocas lonxanas. Unha trama situada no século XIX en Nova Zelanda debería atraerme moito, pero non foi tanto así. Resultoume moi estraña e costoume conectar con ela. Xa sei que naquela época pasaban aquelas cousas, pero o punto de partida xa me parece bastante surrealista. Venden a unha muller muda cun piano a un tipo descoñecido que está a milleiros de quilómetros de distancia (a mediados do século XIX). Chegan dificilmente ao lugar e déixana medio abandonada nunha praia. Van buscala alí, e lévanse todo menos o piano, nun lugar que semella estar nun clima bastante hostil. Cando volven días ou semanas despois, o piano semella funcionar case perfectamente, cando se ve en moitas ocasións que pode ser levado pola marea case en calquera momento. Non sei, teño a sensación de que a historia era un triple salto mortal ao que lle ían engadindo detalles cada vez máis incribles.

Saúdos.

Polavila Docampo

Hai pouco cumpríronse cinco anos da morte do querido e añorado Xabier Docampo. Un grupo dos seus numerosos amigos, que destacan no mundo da cultura galega, decidiron facerlle unha homenaxe no Fórum Metropolitano da Coruña, co nome de "Polavila Docampo". Polo visto a verba "polavila" pode ser un sinónimo de foliada ou festa, e tamén pode ser unha reunión nocturna nunha casa para pasar o tempo. Polo que dixeron no acto, esta foi a primeira edición, pero a idea era facela todos os anos e de xeito itinerante.

Foi conducida por Paula Carballeira, Lois Pérez e Isabel Risco. Comezou coas intervencións de varios membros da Xeración Lamote: Paco Martín, Fina Casalderrey e Xavier Senín. Despois recitou algún poema de "Mans" o seu fillo Daniel Puente Bello. A continuación recitaron Dores Tembrás, Antonio García Teijeiro e Antía Otero, como pode verse no vídeo.

Tamén se leron textos de Xabier por parte dalgunha das súas amizades, como Francisco Fernández Naval, Mercedes Queixas, Irene Penas e Concha Blanco. Rematou a gala cunha rolda de contos de medo de Lois Pérez, María da Pontragha, Antonio Reigosa e Paula Carballeira. Uxía Senlle saíu en varias ocasións a cantar, incluso algunha peza recén composta e que estreaba alí.

Entre pitos e frautas, a gala durou unhas dúas horas e media, pero resultou moi emotiva.

Saúdos.

Barrabás

A Semana Santa rematou coa proxección de "Barrabás" no luns de Pascua, no espazo de cine clásico da 2. Xa dixen aquí moitas veces que as películas de temática bíblica non me desagradan en absoluto, contan historias ben interesantes con moita épica. Pero recoñezo que esta non a coñecía nin oíra falar dela, pero non estivo nada mal.

"Barrabás" foi dirixida polo versátil Richard Fleischer en 1961. O elenco tiña moitas estrelas, como  Anthony Quinn, Silvana Mangano, Katy Jurado, Arthur Kennedy, Harry Andrews, Ernest Borgnine, Vittorio Gassman e Jack Palance. Como vedes, era toda unha superprodución. A película está baseada nunha novela dun autor sueco chamado Par Lagerkvist, totalmente descoñecido para min, pero que ganou o Premio Nobel de Literatura en 1951.

A historia é unha recreación da vida de Barrabás (penso que non se sabe apenas nada sobre el), o ladrón que foi liberado no lugar de Xesucristo, posto que xa naquela época existía xa o hábito de liberar a algún preso durante a pascua xudea.

Cando volve xunto aos seus colegas, que son tamén bastante tunantes, resulta que Raquel, a muller de Barrabás, cambiou totalmente de actitude ante a vida e é unha fiel seguidora de Xesucristo. El non a cre e búrlase dela, pero ela acaba sendo lapidada, e el véngase dos que promoveron a súa lapidación, e é condenado de novo. Pero a lei non permite axustizar a un indultado e é enviado ás miñas de xofre de Sicilia.

Alí coñece a algún outro seguidor cristián, que comezan a proliferar, aínda que son máis ben clandestinos, porque aínda non son ben vistos. Salvan a vida de casualidade traballando nesas durísimas minas, e un prefecto da zona que é elixido senador nese intre considera que Barrabás e o seu colega cristián son esencias na súa boa sorte, así que o levan con eles a Roma.

Alí comezan na escola de gladiadores e pásanlles historias ben curiosas. Recoñezo que as esceas dos adestramentos que facían con "máquinas" na escola de gladiadores son bastante simpáticas e amenas. Finalmente acaba estando bastante unido á comunidade cristiá que nese momento é acusada do incendio de Roma, e morre crucificado con moitos deles.

Saúdos.

A ponte sobre o Drina

Hai un par de anos chamoume a atención en Biblos Clube de Lectores un libro e un autor dos que non oíra falar nunca, e decidín pedilo. A súa quenda de lectura tocoulle agora, dous anos despois, e foi unha bonita experiencia. O libro é "A ponte sobre o Drina" do autor "iugoslavo" Ivo Andric que, por obras como esta (semella a máis célebre das súas) levou o Premio Nobel de Literatura en 1961 (esta novela é de 1945). Non tiña mala pinta e nunca lera nada ou case nada de literatura balcánica, así que había que probar. A única referencia balcánica que me soa ter lido é o albanés Ismail Kadaré, Este novela de Andric reconcilioume coa literatura de calidade, que xa me ía facendo falta, despois dunhas cantas decepcións cos clásicos (sobre todo franceses) nos últimos anos.

A trama da novela é ben simple. Fala de todo o que sucede arredor da cidade bosnia de Visegrad (actualmente ten uns 10 mil habitantes) e a súa fantástica ponte sobre o Drina (Patrimonio da Humanidade). Simplemente iso, pero pasaron moitas cousas, supoño que moitas inventadas polo autor e contextualizadas na actualidade histórica de cada momento. E está tan ben escrita, que é unha delicia ler as súas páxinas.

A ponte foi levantada ao final da súa vida por orde de Mehmed Pasa Sokolovic, que foi visir do sultán turco na segunda metade do século XVI. El naceu cerca de alí, e cando era pequeno, sendo neno cristián, foi levado ao imperio otomano para ser criado como xenízaro. Un dos últimos recordos traumáticos que levou da súa terra foi cruzar o Drina nese lugar nunha barcaza. Cando tivo poder, mandou construir unha monumental ponte. A ponte era bastante ancha, pero na súa zona central aínda se facía máis ampla, e esa zona converteuse case na praza maior da vila, onde pasaban moitas das cousas máis importantes.

A novela vai contando todos os sucesos importantes que suceden nese lugar, e que teñen como protagonistas principais á vila e á ponte, aproveitando todo o que sucede arredor. Por exemplo, a mediados do século XIX, aparecen os austríacos, xa que o Imperio AustroHúngaro está aplastando e reducindo ao Imperio Otomano, que mandara na zona nos séculos anteriores. A novela remata en 1914, comezo da Primeira Guerra Mundial (que estalou moi cerca de alí en Saraievo), cando voaron varios piares da ponte (tiña once) para que xa non servira de paso de exércitos en ningunha dirección.

O que máis me sorprendeu da novela foi provocado pola miña ignorancia. Tal como se conta a historia, a cultura, relixión e costumes dominantes nesa zona durante séculos foron as musulmás (e aínda o son, porque Bosnia é musulmá; ese dato xa o oíra moitas veces, pero ata agora non o asimilara tan ben). Así que a poboación dominante na zona era "turca" ou de cultura islámica, e os cristiáns serbios e os xudeus eran moitos menos. Así que a chegada dos austríacos, aínda que semellaban moi civilizados e eficientes (xermánicos ao fin e ao cabo) é vista con moito escepticismo, porque son moi diferentes.

Saúdos.

As alumnas

Esta obra de teatro xa levaba meses xirando polo país, e incluso non descarto que xa viñera á Coruña, pero non fora capaz de vela. E nesta Semana Santa trouxérona ao Teatro Colón, con entrada libre e incluso con coloquio posterior coas actrices e a súa autora, Paula Carballeira. O caso é que o Teatro Colón estaba totalmente cheo (tanto, que eu non conseguín entrada, e só puiden acceder porque cerca da taquilla había un grupo ao que lle sobraba algunha entrada). Ademais chamoume moito a atención que, no grupo co que eu entrei, e en todo o teatro, había unha boa cantidade de público novo, moi boa noticia.

"As alumnas" fala de dúas ex-alumnas da insigne mestra coruñesa María Barbeito que supostamente se atopan no enterro de María, en novembro de 1970. Digo "supostamente" porque ao final se revela que ese encontro non tivo lugar, só se saudaron, pero que na súa imaxinación puido transcorrer como se conta na obra. As actrices foron Mónica Caamaño e Anabell Gago.

As actrices representan a Rosa, mestra de caracter progresista que segue solteira e que consegue seguir traballando, a pesar de que a súa forma de pensar e ensinar choca frontalmente co que propugna o franquismo, e a Elvira, esposa sumisa con dúas fillas, que intentou divorciarse do marido, pero que non puido porque todo o entorno se puxo na súa contra. Claramente teñen caracteres opostos, pero a súa amizade cultivada dende a idade infantil perdura.

A continuación da obra comezou un moi interesante coloquio coa autora e as dúas actrices. O curioso é que a maior parte das intervencións do público viñeron precisamente do grupo co que eu entrei no teatro, ao que non coñecía de nada e a quen lle agradezo que me prestaran unha das súas entradas sobrantes. Resulta que o grupo estaba formado por dous profesores e cerca dunha vintena de alumnas dun instituto coruñés, que estaban moi emocionadas na representación. Por que? Porque están ensaiando esa mesma obra e xa coñecían ás actrices, porque viron a obra en Carballo.

Saúdos.

Papagena

Hai xa tempo que sucedeu, pero hai anos intenteino coa ópera. Non o tiña eu nada claro, pero pensei que era un tipo de espectáculo que reunía moitas cousas interesantes (voz, música, teatro) e que había que darlle unha oportunidade. Fun ver "Elisir d'amore" de Donizetti, entre outras cousas porque dicían que era das máis accesibles para público profano. Deberon xa pasar 20 anos, se cadra. Non estivo mal, pero tampouco me enganchou. Hai que recoñecer que os cantantes teñen o maior dominio da voz, pero cantan dun xeito que fai moi difícil entender o que din, e iso é un defecto, na miña humilde opinión. Por outra banda, os textos son moi repetitivos, avanzan lentamente, e iso fai que normalmente as óperas sexan bastante longas. Ou sexa, que decidín que raramente volvería. Menos mal que nos letreiros electrónicos aínda se vai entendendo o texto, aínda que estean noutros idiomas, que é o habitual.

Pero nos últimos anos a compañía galega ButacaZero decidiu facer unha curiosa incursión na ópera, e ademais en galego. Creou a ópera "Papagena", que é unha especie de "spin-off" de "A frauta máxica" de Mozart. Colleron o personaxe de Papageno, o home-paxaro algo controvertido, e uníronlle o de Papagena, que na obra orixinal apenas tiña presenza, e cos dous fixeron unha pequena obra aparte, no que a muller colle moito máis protagonismo, ata igualalos. O home intenta seguir coa súa vida de libertino e ter á súa muller nunha gaiola na casa, pero ela resístese e rebélase. A pesar de ser en galego, houbo partes que non fun quen de entender, pero o intento non estivo mal. Ademais, é moi breve, menos de unha hora.

A soprazo é Esperanza Mara, o barítono é Jacobo Rubianes Castelo (que polo visto actuou con algo de catarro) e tamén estaba en escea Iago Hermo, o compositor da música, que estaba interpretando ou máis ben "lanzando" en directo, xa que era de tipo electrónico. A escenografía era curiosa, con varias estancias da casa enmarcadas en luces de neón que ían acompasadas coa música e con algúns xestos dos cantantes.

Saúdos.