Ulises

Un dos meus obxectivos culturais do verán era conseguir ler este libro. Conseguido está, pero o esforzo foi moito. Refírome ao famoso "Ulises" de James Joyce. Pero eu lin a versión en galego, traducida por un magnífico equipo formado por Eva Almazán, María Alonso Seisdedos, Xavier Queipo e Antón Vialle. Non teño nin idea de se a tradución é boa, fiel ou fantastica, pero sospeito que non debe ser nada mala, porque son persoas ben competentes. A edición de Galaxia ten 1001 páxinas (sospeito que fixeron o imposible por chegar ao número 1000). E polo que teño entendido, hai moitas edicións do libro, e con moitos erros, de forma que o propio autor, cando facía unha nova edición e corrixía erros anteriores, engadía algúns novos. E a propia linguaxe do autor era tan complexa, e ademais presumía de que o era, e que polo tanto os expertos ían pasan moito tempo intentando entender o que se contaba, que tampouco creo que haxa que preocuparse demasiado por iso.

Remateina onte e teño que recoñecer que non entendín practicamente nada. Ao comezo pensaba que si, pero segundo avanzaban as páxinas, o caos era cada vez maior e resultaba moi difícil encaixar as diferentes pezas. Máis ou menos fun recoñecendo a uns cantos personaxes importantes, pero non resulta moi doado saber cales son as relacións entre uns e outros. Algunhas partes tampouco queda claro se suceden realmente ou se son ensoñacións ou pesadelos, e claro, iso non facilita máis as cousas.

Por exemplo, acabo de consultar a Wikipedia para intentar enterarme de algo do que trata a novela. E si, aí vén razonablemente ben explicado, e ata parece ter certo sentido, pero polo visto é o froito de traballo de moitos críticos avezados durante moitos anos, e parte do traballo fíxoo o propio Joyce nas súas cartas a críticos e tradutores, e iso axudou a comprender a estrutura da novela.

Por exemplo, eu non tiña nin a máis mínima idea da razón pola cal era "Ulises" o título da novela. Nunha novela de 1000 páxinas fálase de moitas cousas, tamén de mitoloxía grega, pero non me parecían esas referencias suficientes para titulala así. Acabo de saber que os 18 capítulos do libro (non moi doados de atopar) teñen un total paralelismo cos 18 capítulos da "Odisea" de Homero. Nesta edición si se identifican claramente tres partes (a segunda é moito máis extensa que as outras), pero os capítulos dentro de cada unha delas veñen indicadas por unha breve pausa e un pequeno grupo de asteriscos, nin títulos nin nada. Polo que parece, eses títulos existiron nalgún momento pero Joyce decidiu suprimilos xa na primeira edición.

A primeira parte titúlase (teoricamente) a "Telemaquia", está formada por tres capítulos, e o protagonista principal é Stephen Dedalus, que sería como o Telémaco da "Odisea". E por esa razón, considérase que este personaxe é máis ou menos equivalente ao James Joyce xoven. Esta parte é razonablemente comprensible, pero remata axiña.

A segunda parte titúlase a "Odisea", e está formada por doce capítulos. Aparte de longa é case incomprensible. Aquí suponse que o protagonista principal é Stephen Bloom. Pero cada capítulo ten un estilo de redacción diferente. Os estilos máis usados son o monólogo interior e a corrente de consciencia, que son artificios literarios perfectos para contar o que queiras, na orde que queiras e da forma máis rocambolesca que desexes, que todo vale. Supostamente Stephen Bloom representa ao James Joyce xa maior.

A terceira parte titúlase o "Nostos", formada polos tres capítulos finais. O último deles, xa delirante, é un monólogo interior de Molly Bloom (a muller de Stephen) que está redactado sen signos de puntuación. Polo visto, sábese que son exactamente oito oracións longas (penso que o adxectivo quédase moi curto, nunca mellor dito) que na edición que eu lin ocupa unhas 65 páxinas.

Por se non o sabíades, toda a trama transcorre no día 16 de xuño de 1904 (foi o día que Joyce coñeceu á que despois sería a súa esposa), pero a novela foi publicada uns 20 anos máis tarde. Como todo sucede en Dublín, pois alí (e noutros sitios do planeta onde idolatran a obra) todos os anos celebran o "Bloomsday" como homenaxe a esta magna novela. En Dublín tampouco lle renden maior pleitesía, porque estivemos por alí hai uns anos, e os escenarios da novela non foron preservados en absoluto. Creo que había algunha estatua de Joyce pola rúa, pero pouco máis, se non lembro mal.

Pois nada, eu o esforzo xa o fixen, pero non vou repetir, que quedei mallado.

Saúdos.